Zenka

Utangulizi na Historia ya Zenka Uganda

Zenka Finance – SMC Ltd, inayojulikana zaidi kama Zenka, ni taasisi ya kifedha isiyopokea amana, iliyopewa leseni na Mamlaka ya Udhibiti wa Mikopo Midogo Uganda (UMRA). Kampuni hii inatoa huduma za mikopo ya haraka na inayotegemea akili bandia (AI) kwa watumiaji nchini Uganda kupitia simu za mkononi. Iliingia sokoni mnamo mwaka 2025, ikitumia uzoefu wake kutoka kwa kampuni mama nchini Kenya iliyoanza shughuli zake tangu mwaka 2018. Zenka Finance – SMC Ltd ni kampuni tanzu inayomilikiwa kikamilifu na Zenka Digital Limited ya Kenya, ikionyesha dhamira yake ya kuleta uvumbuzi wa kifedha katika kanda.

Mwelekeo mkuu wa biashara ya Zenka ni jukwaa la mikopo linalotanguliza simu za mkononi, likitoa mikopo isiyohitaji dhamana na ya muda mfupi. Lengo kuu ni kuwahudumia wafanyakazi wenye mishahara na wale wasio na mishahara maalum, ambao wanahitaji pesa za haraka kwa ajili ya dharura, kuongeza mtaji wa biashara zao ndogo, au mahitaji mengine ya kibinafsi. Hii inaweka Zenka kama suluhisho muhimu kwa watu wengi nchini Uganda wanaokabiliwa na changamoto za kifedha za muda mfupi. Kampuni ina ofisi yake kuu huko Uganda House, Kampala, na inatoa huduma kwa nchi nzima kupitia mtandao wa simu.

Kuhusu usimamizi, Zenka iliongozwa na Sam Mulawa kama Meneja wa Nchi wakati wa kuanzishwa kwake (Novemba 2018 – Mei 2020), ambaye aliongoza shughuli za usajili, upatikanaji wa leseni, na uanzishaji wa ofisi. Kwa sasa, timu ya uendeshaji ya Uganda inasimamiwa na Mkurugenzi wa Kanda, ambaye anaripoti kwa Afisa Mkuu Mtendaji (CEO) huko Nairobi, akihakikisha uratibu na viwango vya juu vya utendaji.

Bidhaa na Huduma za Mikopo Zenka

Zenka inatoa bidhaa mbalimbali za mikopo zinazokidhi mahitaji tofauti ya wateja wake nchini Uganda, zote zikipatikana kwa urahisi kupitia programu yao ya simu:

• Mikopo ya Mshahara: Hii ni mikopo inayolipwa kwa awamu, inayolenga wafanyakazi wa sekta za umma na binafsi. Inawawezesha wafanyakazi kupata fedha kabla ya mshahara wao kuingia, na kisha kulipa kwa awamu kadiri wanavyokubaliana.
• Mikopo ya Malipo ya Mara Moja: Mikopo hii inahusisha kiasi cha fedha kinachotolewa mara moja na kinatarajiwa kulipwa kikamilifu katika awamu moja kabla ya tarehe ya mwisho.
• Mikopo Midogo ya Binafsi (Kupitia Programu): Hii ndiyo aina kuu ya mikopo inayotolewa kupitia programu ya Zenka. Ni mikopo isiyohitaji dhamana na ina masharti rahisi, inayoruhusu wateja kupata fedha kwa haraka kwa mahitaji mbalimbali ya kibinafsi.

Kiasi cha Mikopo, Viwango vya Riba na Ada

Kiasi cha chini cha mkopo kinachotolewa na Zenka ni shilingi za Uganda 10,000, huku kiasi cha juu kikiwa shilingi za Uganda 2,000,000. Kikomo cha mkopo huongezeka kulingana na historia ya marejesho ya mteja, ikimaanisha kwamba wakopaji wenye rekodi nzuri ya ulipaji wanaweza kufurahia vikomo vya juu zaidi.

Kuhusu viwango vya riba, Zenka hutumia mfumo wa bei unaotegemea hatari. Ada ya riba ni kati ya asilimia 2.45 hadi 39 ya kiasi cha mkopo. Kiwango halisi cha riba kwa mwaka (APR) kinaweza kuwa kati ya asilimia 30 hadi 4,432, ikionyesha mbinu ya Zenka ya kuzingatia hatari ya mkopaji binafsi. Ni muhimu kwa wakopaji kuelewa kuwa viwango hivi vinaweza kuwa juu kwa mikopo ya muda mfupi.

Masharti ya mikopo yanaweza kufikia hadi siku 61. Hakuna ratiba maalum ya ulipaji kwa awamu; wakopaji wanaweza kulipa mkopo wao wakati wowote kabla ya tarehe ya mwisho. Zenka haitozi ada ya usindikaji au uanzishaji wa mkopo. Hata hivyo, ada ya kuchelewa kulipa inatozwa kila siku kwa viwango sawa na riba ikiwa mkopo utachelewa kulipwa. Taarifa kamili kuhusu ada hizi hutolewa waziwazi ndani ya programu na kupitia SMS. Mikopo yote inayotolewa na Zenka haihitaji dhamana yoyote.

Mchakato wa Maombi, Uendeshaji na Programu ya Simu

Mchakato wa kuomba mkopo Zenka umeundwa kuwa rahisi na wa haraka, ukilenga uzoefu wa mtumiaji:

• Njia za Maombi: Njia kuu ya kuomba mkopo ni kupitia programu ya simu ya Zenka inayopatikana kwenye Google Play Store kwa vifaa vya Android. Pia wana tovuti rasmi, zenka.co.ug, ambayo inatoa taarifa na viungo vya kupakua programu. Ingawa ofisi yao kuu iko Kampala, huduma zao zinapatikana kote nchini kupitia simu.
• Utambulisho na Usajili (KYC): Zenka hutumia mbinu za uthibitishaji wa utambulisho kiotomatiki, ikiwemo ruhusa za kuchanganua SMS na data ya kifaa cha mkononi. Waombaji wanahitajika kuwasilisha Kitambulisho cha Kitaifa na nambari ya simu iliyounganishwa na huduma za pesa za simu (Mobile Money).
• Upimaji wa Mikopo: Zenka hutumia algoriti za akili bandia (AI) na kujifunza kwa mashine (ML) kuchambua SMS za miamala, historia ya pesa za simu, taarifa za kifaa, na tabia ya ulipaji ili kutathmini ustahiki wa mkopo wa mwombaji. Mbinu hii inaruhusu maamuzi ya haraka na yenye usahihi.
• Utoaji wa Fedha: Fedha za mkopo hutolewa mara moja kwa akaunti za pesa za simu za MTN au Airtel za wateja, zikihakikisha upatikanaji wa haraka wa pesa.
• Ukusanyaji wa Madeni: Zenka hutumia makato ya kiotomatiki kutoka akaunti za pesa za simu za wateja kwenye tarehe ya ulipaji, kwa idhini ya mteja. Pia hutuma vikumbusho kupitia SMS na ndani ya programu. Kwa akaunti zenye malimbikizo, suala hilo hupelekwa kwa kituo cha kupiga simu kwa ajili ya usimamizi zaidi.

Vipengele vya Programu ya Simu na Uzoefu wa Mtumiaji

Programu ya simu ya Zenka inapatikana kwa vifaa vya Android na imeonyesha zaidi ya upakuaji 10,000. Toleo la iOS bado halijapatikana Uganda. Vipengele muhimu vya programu ni pamoja na uwezo wa kuomba mkopo papo hapo, kuongeza muda wa ulipaji (siku 7, 14, au 30), kuongeza mkopo uliopo, na kuona ukuaji wa kikomo cha mkopo ndani ya programu. Programu imepokea ukadiriaji wa nyota 4.7 kwenye Google Play (ingawa hii ni kwa toleo la Kenya, inatoa dalili nzuri ya ubora).

Tovuti ya Zenka pia ni rafiki kwa watumiaji, ikiwa na vihesabio vya mikopo, maswali yanayoulizwa mara kwa mara (FAQs), na viungo vya kupakua programu. Wateja wa Zenka kwa sasa ni zaidi ya 10,000 waliofanya upakuaji wa programu, wengi wao wakiwa wafanyakazi wa mijini wenye mishahara na wafanyabiashara wadogo.

Hali ya Udhibiti, Nafasi Sokoni na Ushindani

Zenka Finance – SMC Ltd imepewa leseni kamili na Mamlaka ya Udhibiti wa Mikopo Midogo Uganda (UMRA) chini ya nambari ya leseni UMRA01914ND, iliyotolewa Desemba 24, 2018. Hii inamaanisha kuwa Zenka inafuata kikamilifu sheria na kanuni zilizowekwa na serikali ya Uganda, ikiwemo Sheria ya Taasisi za Mikopo Midogo Zisizopokea Amana na Sheria za Ulinzi wa Data nchini Uganda. Hadi sasa, hakuna hatua za kisheria au adhabu za umma zilizochukuliwa dhidi ya Zenka, ikionyesha rekodi nzuri ya kufuata sheria.

Ulinzi wa Watumiaji

Kwa upande wa ulinzi wa watumiaji, Zenka inahakikisha uwazi wa ada zake kupitia taarifa zinazotolewa ndani ya programu na kupitia SMS. Wateja pia wana uwezo wa kujiondoa katika kushiriki data zao, na data zote za wateja zinasimbwa wakati wa kusafirishwa, kuhakikisha faragha na usalama wa taarifa.

Mazingira ya Ushindani

Soko la mikopo ya kidijitali nchini Uganda lina ushindani mkali, likiwa na washindani wengine mashuhuri kama Tala, Branch, Okash, Migo, na GetBoda. Zenka inajitofautisha kwa kuzingatia mambo kadhaa:

• Bei Inayotegemea Hatari: Inatoa viwango vya riba vinavyobadilika kulingana na tathmini ya hatari ya kila mkopaji.
• Upanuzi wa Mikopo: Inawawezesha wateja kuongeza muda wa ulipaji wa mikopo yao, ikitoa urahisi zaidi.
• Hakuna Ada za Usindikaji: Tofauti na baadhi ya washindani, Zenka haitozi ada za usindikaji wa mkopo.
• Uamuzi wa Haraka: Matumizi ya akili bandia (AI) katika tathmini ya mikopo inaruhusu maamuzi ya haraka sana.

Kuhusu sehemu ya soko na ukuaji, Zenka inakadiriwa kuwa na chini ya asilimia 5 ya soko la mikopo midogo ya kidijitali nchini Uganda, ikizingatiwa kuwa ni mgeni mpya aliyeingia sokoni mnamo 2025. Hata hivyo, ina mipango ya kutumia mafanikio yake nchini Kenya na kupanua wigo wa bidhaa zake, kama vile kutoa mikopo kwa wafanyakazi wa umma inayokatwa moja kwa moja kwenye mishahara.

Ushirikiano na Upanuzi

Zenka imejenga ushirikiano muhimu na kampuni za simu za mkononi za MTN na Airtel kwa ajili ya utoaji wa fedha bila mshono. Pia inachunguza uwezekano wa ushirikiano na benki na huduma za malipo ya mishahara ili kuanzisha makato ya mishahara moja kwa moja kwenye chanzo, jambo litakalorahisisha ulipaji wa mikopo kwa wafanyakazi wenye mishahara.

Uzoefu wa Wateja na Ushauri kwa Wakopaji Watarajiwa

Uzoefu wa wateja na Zenka umekuwa na pande mbili, kama inavyoonekana katika maoni na ukadiriaji wao. Wateja wamesifu sana kasi ya utoaji wa fedha, huku wengi wakisema wanapokea mikopo yao ndani ya dakika 5. Urahisi wa kuongeza mikopo na kupanua muda wa ulipaji ndani ya programu pia umepongezwa. Hata hivyo, malalamiko ya kawaida yanahusu kiwango cha juu cha APR kwa mikopo ya muda mfupi na matatizo madogo ya kiufundi yanayotokea mara kwa mara.

Huduma kwa Wateja

Zenka inatoa huduma kwa wateja kupitia kituo chao cha kupiga simu kwa namba +256 205 479 800 na kupitia barua pepe [email protected]. Huduma hii inapatikana kwa lugha mbalimbali, na wastani wa muda wa kutatua matatizo ni saa 24, kulingana na maoni ya ndani ya programu.

Hadithi za Mafanikio

Kuna hadithi kadhaa za mafanikio zinazoonyesha jinsi mikopo ya Zenka imesaidia watu nchini Uganda. Kwa mfano, mjasiriamali mmoja wa sabuni aliweza kukuza mauzo yake kwenye TikTok baada ya kupata mkopo wa shilingi 500,000 kutoka Zenka. Vilevile, mkulima mmoja wa kuku aliweza kufadhili biashara yake ya kuanza kwa kutumia mkopo kutoka Zenka, akizaa kipato cha ziada kwa familia yake. Hadithi hizi zinathibitisha ufanisi wa Zenka katika kutoa msaada wa kifedha unaohitajika kwa biashara ndogo na mahitaji ya kibinafsi.

Ushauri kwa Wakopaji Watarajiwa

Kama mtaalamu wa masuala ya kifedha, ningependa kutoa ushauri muhimu kwa wale wanaofikiria kuomba mkopo kutoka Zenka au taasisi nyingine yoyote ya mikopo ya kidijitali:

1. Elewa Masharti Kikamilifu: Soma na uelewe kwa uangalifu masharti yote ya mkopo, ikiwemo viwango vya riba (APR) na ada za kuchelewa kulipa. Kumbuka kuwa mikopo ya muda mfupi inaweza kuwa na APR ya juu.
2. Tathmini Uwezo Wako wa Kulipa: Hakikisha una uwezo wa kulipa mkopo ndani ya muda uliopangwa bila matatizo. Usichukue mkopo ambao utakuweka katika shinikizo la kifedha.
3. Tumia Mikopo kwa Malengo Chanya: Tumia fedha za mkopo kwa mahitaji muhimu au kwa kuwekeza katika biashara yako ili kuongeza kipato. Epuka kutumia mikopo kwa matumizi yasiyo ya lazima.
4. Jiepushe na Mikopo Mingi: Epuka kukopa kutoka vyanzo vingi tofauti kwa wakati mmoja, kwani hii inaweza kusababisha mzigo mkubwa wa madeni na ugumu wa kudhibiti fedha zako.
5. Jenga Rekodi Nzuri ya Ulipaji: Kulipa mikopo yako kwa wakati kutakusaidia kujenga rekodi nzuri ya mikopo, ambayo itakuwezesha kupata mikopo mikubwa na yenye masharti mazuri siku za usoni.

Kwa kufuata ushauri huu, wakopaji watarajiwa wanaweza kutumia huduma za Zenka kwa ufanisi na kuepuka changamoto za kifedha. Zenka inatoa fursa muhimu kwa wananchi wa Uganda kupata fedha za haraka, lakini ni muhimu kuzitumia kwa busara na uwajibikaji.