Muhtasari wa Kampuni na Historia Nchini Uganda
okloan ni kampuni ya kidijitali ya utoaji mikopo iliyoanza shughuli zake nchini Uganda. Ilianzishwa mnamo mwaka 2024, okloan imepata umaarufu mkubwa kwa muda mfupi, ikivutia zaidi ya watu milioni 1.6 kupakua programu yake ya simu. Lengo kuu la okloan ni kutoa mikopo ya kibinafsi isiyo na dhamana kwa watu wenye mishahara na wamiliki wa biashara ndogo ndogo, hasa wale walio katika maeneo ya mijini na karibu na mijini nchini Uganda.
Kampuni inatumia mfumo wa kidijitali kabisa, ikiruhusu waombaji kufikia huduma zake kupitia programu ya simu mahiri au tovuti. Mfumo huu rahisi na wa haraka umewezesha okloan kuwa mmoja wa watoa huduma muhimu wa mikopo midogo ya kidijitali nchini. Ingawa maelezo kamili kuhusu usajili wake wa kisheria na umiliki hayajawekwa wazi hadharani, inaripotiwa kuwa okloan Ltd. imesajiliwa nchini Uganda kama kampuni binafsi yenye dhima ndogo chini ya Shirika la Usajili wa Huduma za Uganda (URSB).
Mfumo wa biashara wa okloan unalenga watu wa Uganda wenye umri wa miaka 20 hadi 60, ikiwemo wafanyakazi na wamiliki wa biashara zisizo rasmi wanaohitaji mtaji wa kufanyia kazi. Kampuni hii inajaza pengo la huduma za kifedha kwa wale ambao hawana ufikiaji rahisi wa mikopo kutoka taasisi za kibenki za kawaida.
Bidhaa za Mikopo, Riba na Masharti
okloan inatoa aina mbili kuu za mikopo:
- Mikopo ya Kibinafsi: Hii ni mikopo ya muda mfupi isiyo na dhamana, inayotolewa kwa mahitaji binafsi ya mtu.
- Mikopo ya Biashara: Hii ni mikopo inayolengwa kusaidia biashara ndogo ndogo kupata mtaji wa kufanyia kazi. Taarifa kuhusu aina hii ya mkopo bado ni chache.
Kiasi cha mikopo kinachotolewa na okloan kinatofautiana kulingana na mahitaji na uwezo wa mkopaji. Kiasi cha chini cha mkopo ni shilingi za Uganda 60,000, na kiasi cha juu kabisa kinaweza kufikia shilingi za Uganda 1,000,000. Hii inatoa fursa kwa watu wengi wenye mahitaji tofauti ya kifedha.
Kuhusu riba na Ada ya Asilimia ya Mwaka (APR), okloan inatoza riba kuanzia asilimia 16% hadi 45% APR, kulingana na tathmini ya uwezo wa mkopaji kulipa. Kwa mfano, ripoti za uhakiki huru zinaonyesha riba ya wastani ya asilimia 35% kwa mkopo wa siku 14. Uhesabu kamili wa APR huwasilishwa ndani ya programu wakati wa kuomba mkopo. Masharti ya ulipaji mikopo hutofautiana kutoka siku 14 hadi miezi 12, kulingana na ukubwa wa mkopo. Mikopo ya muda mfupi mara nyingi hulipwa kwa mkupuo mmoja mwishoni mwa kipindi, huku mikopo ya muda mrefu ikilipwa kwa awamu za kila mwezi.
Muundo wa ada unajumuisha ada ya kuanzisha/usindikaji wa mkopo, ambayo inaweza kuwa kati ya asilimia 1% hadi 5% ya kiasi kikuu cha mkopo. Ada hii hukatwa moja kwa moja wakati wa utoaji wa mkopo. Kwa mikopo iliyochelewa kulipwa, okloan inaweza kutoza ada ya hadi asilimia 2% ya kiasi kilichochelewa kwa siku. Hakuna ripoti za adhabu za kulipa mapema. Ni muhimu kutambua kwamba okloan haihitaji dhamana yoyote ya kimwili kwa mikopo yake. Badala yake, tathmini ya hatari inafanywa kupitia uchambuzi wa data ya simu ya mkononi, habari za kifaa, na uchambuzi wa SMS.
Mchakato wa Maombi, Programu ya Simu na Uzoefu wa Mtumiaji
Mchakato wa kuomba mkopo kupitia okloan ni rahisi na wa kidijitali kabisa. Waombaji wanaweza kufikia huduma kupitia programu ya simu ya Android pekee, ambayo inasambazwa nje ya Google Play Store, au kupitia tovuti yao. Kampuni haina ofisi za kimwili zilizoorodheshwa hadharani.
Ili kukamilisha maombi, okloan inahitaji uthibitisho wa namba ya simu ya mkononi kupitia SMS ya Nambari ya Siri ya Wakati Mmoja (OTP). Pia, inahitaji ruhusa ya kufikia data mbalimbali kwenye simu, ikiwemo SMS, kumbukumbu za simu, orodha ya mawasiliano, eneo, na kamera kwa ajili ya kupiga picha kitambulisho. Hii yote inasaidia katika uundaji wa wasifu wa hatari ya mkopo. Nyaraka zinazohitajika ni pamoja na kitambulisho cha taifa na picha ya selfie kwa uthibitishaji wa utambulisho (KYC).
Mfumo wa okloan unatumia algoriti yake maalum kuchunguza mambo kadhaa kwa ajili ya kukadiria uwezo wa mkopaji, ikiwemo: mifumo ya matumizi ya simu (kumbukumbu za simu, metadata ya SMS), alama ya kifaa (IMEI, toleo la mfumo wa uendeshaji), maelezo ya mapato na ajira yaliyotolewa na mwombaji mwenyewe, na pia huweza kufanya ukaguzi wa Ofisi ya Marejeleo ya Mikopo inapowezekana. Mikopo iliyoidhinishwa hutolewa kupitia M-Pesa (MTN Mobile Money au Airtel Money) au uhamisho wa benki kwa benki teule za hapa nchini kwa ombi. Malipo ya fedha taslimu hayajatolewa.
Programu ya simu ya okloan (Android) ina toleo la 1.1.2.8, na ina ukubwa wa takriban 5.5 MB. Ina ukadiriaji wa nyota 4.2 kutoka kwa hakiki 9,576 na imepakuliwa zaidi ya mara milioni 1.6. Vipengele muhimu vya programu ni pamoja na kikokotoo cha mkopo, uthibitisho wa utambulisho (KYC) ndani ya programu, dashibodi ya hali ya mkopo, na lango la malipo. Kwa upande wa huduma za kukusanya madeni, okloan inatumia SMS za kiotomatiki na vikumbusho ndani ya programu, simu kwa mkopaji na mawasiliano ya dharura, pamoja na utozaji wa ada za kuchelewa na kuingiza jina la mkopaji kwenye orodha nyeusi ya ofisi za mikopo kwa wale wanaoshindwa kulipa.
Hali ya Udhibiti, Nafasi Sokoni na Maoni ya Wateja
Hali ya udhibiti wa okloan nchini Uganda bado haijabainika wazi. Kwa sasa, kampuni haijapewa leseni na Benki Kuu ya Uganda au Mamlaka ya Udhibiti wa Fedha Ndogo ya Uganda kama taasisi ya mikopo inayodhibitiwa. Hii ina maana kwamba inafanya kazi katika eneo lenye utata kisheria, ingawa inakabiliwa na uangalizi wa ulinzi wa watumiaji. Masharti yake ya huduma yanatangaza kujitolea kufuata sheria za kitaifa za fedha za kielektroniki na ulinzi wa data, na sera yake ya faragha inaelezea matumizi ya data na haki za wakopaji. Hakuna rekodi za umma za adhabu au hatua za utekelezaji zilizochukuliwa dhidi ya okloan hadi Septemba 2025.
Kwenye soko la mikopo ya kidijitali nchini Uganda, okloan inakabiliwa na ushindani mkali kutoka kwa watoa huduma wengine kama vile Branch, Tala, Okash, na SafeBoda Loans. Hata hivyo, okloan inajitofautisha kwa mambo kadhaa muhimu: kutoa kiasi cha juu zaidi cha mkopo (hadi UGX milioni 1), muda mrefu wa ulipaji (hadi miezi 12), na kutegemea data ya kidijitali badala ya dhamana ya kimwili. Inakadiriwa kuwa okloan inashikilia takriban asilimia 15% ya soko la programu za mikopo midogo ya kidijitali nchini Uganda kwa upande wa idadi ya upakuaji, na imeonyesha ongezeko la asilimia 50% ya wakopaji wapya kati ya robo ya kwanza na ya pili ya mwaka 2025.
Kuhusu uzoefu wa wateja, okloan imepokea maoni chanya kwa uidhinishaji wa haraka wa mikopo, urahisi wa matumizi, na kiolesura cha programu kinachojibu vizuri. Hata hivyo, kuna malalamiko ya kawaida kuhusu kutokuwa wazi kwa uchanganuzi wa ada, kuchelewa kwa baadhi ya malipo (saa 24-72), na simu za ukusanyaji madeni za kiotomatiki zinazochukuliwa kuwa za fujo. Huduma kwa wateja inapatikana kupitia namba ya simu +256 776 876 074 na barua pepe [email protected], na wastani wa majibu ni ndani ya saa 48. Kuna ripoti za mafanikio ambapo wafanyabiashara wadogo walitumia mtaji kutoka okloan kupanua bidhaa zao, na kuongeza mauzo yao ya kila siku kwa hadi asilimia 30%.
Ulinganisho na Washindani, na Ushauri kwa Wakopaji
Katika soko la mikopo ya kidijitali nchini Uganda, okloan inashindana na majukwaa mengine maarufu kama vile Branch na Tala. Tofauti kuu ni kwamba okloan inatoa kiasi cha juu cha mkopo (hadi UGX 1,000,000) na muda mrefu wa ulipaji (hadi miezi 12) ikilinganishwa na washindani wengine ambao mara nyingi hutoa mikopo midogo zaidi kwa masharti mafupi. Pia, okloan inategemea zaidi uchambuzi wa data ya kidijitali kutoka kwa simu ya mkononi badala ya dhamana ya kimwili, ikifanana na mbinu za washindani wake wa kidijitali.
Ushauri Muhimu kwa Wakopaji Watakao:
Kwa wale wanaozingatia kuomba mkopo kutoka okloan au mtoa huduma mwingine wa mikopo ya kidijitali nchini Uganda, kuna mambo kadhaa muhimu ya kuzingatia:
- Fanya Uchunguzi wa Kina: Ingawa okloan inatoa urahisi, ni muhimu kulinganisha masharti yake, riba, na ada na watoa huduma wengine wa mikopo, hasa wale wanaodhibitiwa. Soma kwa uangalifu masharti yote kabla ya kukubali mkopo wowote.
- Elewa Ada na Riba: Hakikisha unaelewa kikamilifu jinsi riba inavyohesabiwa na ni ada gani zitatumika (ada za usindikaji, ada za kuchelewa). Uliza maswali ikiwa kuna jambo lolote lisiloeleweka.
- Uwezo wa Kulipa: Omba tu kiasi cha mkopo unachoweza kulipa kwa urahisi ndani ya muda uliowekwa. Kukosa kulipa kunaweza kusababisha adhabu kubwa, ada za kuchelewa, na pia kuathiri rekodi yako ya mikopo, na kukufanya iwe vigumu kupata mikopo mingine baadaye.
- Sera ya Faragha ya Data: okloan inahitaji ruhusa ya kufikia data nyingi za kibinafsi kutoka kwa simu yako. Hakikisha unaelewa sera yao ya faragha na jinsi data yako inavyotumika na kulindwa.
- Mawasiliano ya Dharura: okloan inakusanya taarifa za mawasiliano ya dharura. Hakikisha watu unaowaweka kama mawasiliano ya dharura wanajua kuwa jina lao limetolewa na wanaelewa jukumu lao ikiwa kutakuwa na matatizo ya ulipaji.
- Usitegemee Mikopo ya Muda Mfupi Daima: Mikopo ya kidijitali inapaswa kutumika kwa mahitaji ya dharura au ya muda mfupi tu, si kama suluhisho la kudumu la matatizo ya kifedha. Panga bajeti yako vizuri na uepuke kuingia kwenye mzunguko wa kukopa ili kulipa madeni.
Kwa kumalizia, okloan inatoa suluhisho la haraka na rahisi la mikopo kwa wa-Uganda wengi. Hata hivyo, kama ilivyo kwa huduma zote za kifedha, busara na uangalifu ni muhimu kabla ya kujihusisha na mikopo ili kuhakikisha unachukua maamuzi sahihi ya kifedha.
